Het is de tegenwind die de vlieger doet stijgen
Het is de tegenwind die de vlieger doet stijgen
Zelfcompassie (volgens Kristin Neff)
Wie een teer hart heeft,
moet ook een sterk hart hebben;
anders heeft hij geen van beide
(Julius Langbehn)
moet ook een sterk hart hebben;
anders heeft hij geen van beide
(Julius Langbehn)
Met een tevreden zucht nestel ik me op het balkon, een kop koffie en een spannend boek bij de hand. Eindelijk. De eerste vakantiedag. Mijn werk afgesloten, de was gedaan. Ik ben moe en echt aan rust toe. Heerlijk die stilte, wat fluitende vogels. Ik zucht nog eens voldaan: Aaah!
En juist op dat moment, terwijl ik net zucht van tevredenheid, een scherp snerpend geluid: Ieeieeeieeieeeeieeh!!!!!!!! De achterbuurman met een tegelsnijder… En even later: Broeemoeemmoeemhh. Iemand een paar huizen verderop met een tuinstofzuiger (wist jij dat die dingen bestaan?).
Daar ging mijn rust. Sindsdien zijn heel wat zonnige dagen hier (inderdaad, hartje Den Haag) zo verlopen: borende, schurende, geluiden van mensen die aan huis en tuin werken; rockfeesten op een naburig plein; een beeldhouwende buurvrouw met een beitel.Het valt niet altijd mee: op kleine en op grotere schaal: Pijn, verlies, verdriet zijn onvermijdelijk. In ieder mensenleven doen deze zich voor.[Overigens geldt dat ook voor geluk, genieten en schoonheid. Ook het mooie is onontkoombaar! Het enige is dat we dit soms missen er geen acht op slaan, omdat we in beslag worden genomen door onze sores.]Als we hier niet goed mee omgaan, vergroten we het probleem. In het onbewust “onwijs” omgaan met pijn en leed, kunnen we ons verharden, kunnen we ons geïsoleerd en afgesloten, alleen voelen.
Stel je voor, je hebt weinig tijd en je gaat als moeder of vader met je kind snel boodschappen doen in de supermarkt, en je kind krijgt een driftaanval. Het krijst en stampvoet, er is geen land mee te bezeilen. Het voelt alsof iedereen naar je kijkt…Gevolgen van onze gebruikelijke manier van reageren: Vaak raken we ongemerkt in gedachten verstrikt in kritische en onvriendelijke gedachten, die de stress (ook lichamelijk) vergroten; we dreigen onszelf te isoleren en af te sluiten van onze omgeving en alleen of minder verbonden te voelen; we kunnen in een tunnelvisie terechtkomen waardoor we minder open staan voor wat er wel mooi en fijn is in ons leven – en waardoor we kansen en mogelijkheden over het hoofd zien.
En juist op dat moment, terwijl ik net zucht van tevredenheid, een scherp snerpend geluid: Ieeieeeieeieeeeieeh!!!!!!!! De achterbuurman met een tegelsnijder… En even later: Broeemoeemmoeemhh. Iemand een paar huizen verderop met een tuinstofzuiger (wist jij dat die dingen bestaan?).
Daar ging mijn rust. Sindsdien zijn heel wat zonnige dagen hier (inderdaad, hartje Den Haag) zo verlopen: borende, schurende, geluiden van mensen die aan huis en tuin werken; rockfeesten op een naburig plein; een beeldhouwende buurvrouw met een beitel.Het valt niet altijd mee: op kleine en op grotere schaal: Pijn, verlies, verdriet zijn onvermijdelijk. In ieder mensenleven doen deze zich voor.[Overigens geldt dat ook voor geluk, genieten en schoonheid. Ook het mooie is onontkoombaar! Het enige is dat we dit soms missen er geen acht op slaan, omdat we in beslag worden genomen door onze sores.]Als we hier niet goed mee omgaan, vergroten we het probleem. In het onbewust “onwijs” omgaan met pijn en leed, kunnen we ons verharden, kunnen we ons geïsoleerd en afgesloten, alleen voelen.
Stel je voor, je hebt weinig tijd en je gaat als moeder of vader met je kind snel boodschappen doen in de supermarkt, en je kind krijgt een driftaanval. Het krijst en stampvoet, er is geen land mee te bezeilen. Het voelt alsof iedereen naar je kijkt…Gevolgen van onze gebruikelijke manier van reageren: Vaak raken we ongemerkt in gedachten verstrikt in kritische en onvriendelijke gedachten, die de stress (ook lichamelijk) vergroten; we dreigen onszelf te isoleren en af te sluiten van onze omgeving en alleen of minder verbonden te voelen; we kunnen in een tunnelvisie terechtkomen waardoor we minder open staan voor wat er wel mooi en fijn is in ons leven – en waardoor we kansen en mogelijkheden over het hoofd zien.
Er bestaat een tegengif tegen de problemen die kunnen ontstaan als we onwijs omgaan met pijn en verdriet. Compassie en zelfcompassie.
Wat is compassie? Compassie is het vermogen om op pijn te reageren met bewustzijn, erkennend, en tegelijk vriendelijk en warm, betrokkenheid te voelen voor diegene die lijdt. Dit vermogen kunnen we trainen (net als mindfulness, door te oefenen).
Kirstin Neff heeft veel onderzoek gedaan en samen met Chris Germer een mooie training ontwikkeld “Mindful selfcompassion”. Zij verdeelt zelfcompassie in 3 aspecten:
- Liefdevolle vriendelijkheid
De basisattitude van mildheid, vriendelijkheid en warmte ten opzichte van onszelf en anderen. Deze houding activeert ons lichamelijke zorgsysteem, een systeem dat stress kalmeert, ons ontspant en de afgifte van oxytocine (“knuffelhormoon”) stimuleert. Dit helpt ons om energie op te laden, en geeft weer veerkracht. - Common humanity – Medemenselijkheid
Ieder mens zal moeilijkheden, pijn, frustratie en verdriet ervaren. Er is veel waar we geen controle over hebben. Er komen dingen op ons pad waar we niet om hebben gevraagd, dat we allemaal te maken krijgen met teleurstellingen, verlaten worden, ziekte, verlies en dood. Dit beseffen, dit erkennen, helpt ons om een gevoel van verbondenheid te ervaren, ook als er moeilijkheden zijn. Het gevoel van verbonden zijn, helpt, net als de liefdevolle vriendelijkheid, om ons verbonden te voelen en niet te isoleren. - Mindfulness
Het vermogen aandacht in het hier en nu te vestigen, en om de aandacht te verbreden, panoramisch uit te breiden (in tegenstelling tot de tunnelvisie die we soms krijgen als we gespannen zijn). Het vermogen om op te merken dat we iets nodig hebben.
Alle drie zijn ze belangrijk. Alle deze drie aspecten zijn belangrijk en nodig voor (zelf-)compassie: zonder liefdevolle vriendelijkheid wordt het heel cognitief en ontbreekt de warme, betrokken toon; zonder medemenselijkheid kun je jezelf isoleren en het contact met anderen gaan mijden; zonder mindfulness verlies je je vermogen bewust te reageren.Steun vanuit de wetenschap:
Het blijkt dat mensen die meer zelfcompassie hebben, ook vriendelijker en meelevender omgaan met andere mensen. Ook blijkt dat zelfcompassie helpt om beter met tegenslagen om te gaan, en in die zin beter is dan zelfvertrouwen! Zie voor meer hierover onderstaande leestips.
Het blijkt dat mensen die meer zelfcompassie hebben, ook vriendelijker en meelevender omgaan met andere mensen. Ook blijkt dat zelfcompassie helpt om beter met tegenslagen om te gaan, en in die zin beter is dan zelfvertrouwen! Zie voor meer hierover onderstaande leestips.
Leestips
Chris Germer (2012) Mindfulness en zelfcompassie
Kirstin Neff (2011) Zelfcompassie
Chris Germer (2012) Mindfulness en zelfcompassie
Kirstin Neff (2011) Zelfcompassie
Het is de tegenwind die de vlieger doet stijgen
Chinese wijsheid
Door Hende Bauer van het Centrum voor Mindfulness Den Haag, www.centrummindfulness.nl.
© 2018 Hende Bauer/Centrum voor Mindfulness Den Haag, alle rechten voorbehouden